اعمال حجّ

1 ـ محل احرام حج، شهر مکّه است. بسیارى از فقها; مانند امام خمینى(قدس سره) تمام شهر مکّه فعلى را براى احرام کافى مى دانند و برخى دیگر مى فرمایند: به احتیاط واجب احرام حج باید در مکّه قدیم انجام شود. در این مورد با هماهنگى مدیر کاروان، مقلّدان آن مراجع، در صورت تمایل، مى توانند کمى زودتر به مسجد الحرام بروند و در آنجا محرم شوند تا مشکلى پیش نیاید، چون اگر در روز هشتم ذى حجّه، حتى پیش از آن هم محرم شوند، اشکال ندارد. بنابراین، در صورت لزوم مى توان آن ها را در وقت خلوت به مسجد الحرام برد تا محرم شوند، هر چند در احتیاط واجب عمل به فتواى فالأعلم نیز ممکن است.

2 ـ کسانى که باید اعمال مکّه را پیش از وقوف به جاى آورند، لازم است شناسایى شوند و تا وقت تنگ نشده، اقدام کنند و
چنانچه تا رفتن به عرفات فاصله اى نیست، حتماً به آنان یادآورى شود که در این فاصله محرم هستید و باید از محرّمات احرام پرهیز کنید.

3 ـ پس از محرم شدنِ زائران به احرام حجّ، به جاى آوردن طواف مستحب خلاف احتیاط است و چون گاهى بین احرام حجّ و حرکت به سوى عرفات ـ مخصوصاً براى کسانى که اعمال را جلو مى اندازند ـ فاصله اى وجود دارد ممکن است زائران، طواف مستحب به جاى آورند، تذکر این نکته نیز مناسب است.

گفتنى است در موارد زیر، به جاى آوردن طواف مستحب خلاف احتیاط است:

الف) پس از احرام عمره، پیش از طواف.

ب) پس از احرام حجّ، پیش از رفتن به عرفات.

ج) پس از اعمال منا و پیش از طواف زیارت.

د) بین طواف و نماز طواف و در این مورد، خواندن نماز دیگر غیر از نماز طواف نیز خلاف احتیاط است.

4 ـ وقوف به عرفات از ظهر روز نهم آغاز مى شود. بنابراین، زمان حرکت به سوى عرفات، به گونه اى باید تنظیم شود که حجّاج قبل از ظهر در عرفات حاضر باشند و رفتن شب عرفه و استفاده از خنکى هوا و نبود مشکل استظلال وقت مناسبى است.

5 ـ چون در وقت وقوف (از ظهر تا مغرب) حاجیان باید در صحراى عرفات باشند و از حدود آن خارج نشوند، بنابراین، نسبت به حدود عرفات، که امروزه با تابلوهاى بزرگ زرد رنگ مشخص شده است، توجیه شوند و حتى المقدور از تردد در جاهاى مختلف عرفات نیز بپرهیزند که احتمال گم شدن آن ها زیاد است و در صورت گم شدن، ممکن است از اعمال باز بمانند.

لازم به یادآورى است، تابلوهاى مشاعر مقدس به رنگ هاى زیر است:

عرفات رنگ زرد 

مشعر الحرام (مزدلفه) رنگ بنفش

منا رنگ آبى

6 ـ هر چند مستحب است نماز مغرب و عشا در مشعر الحرام خوانده شود، ولى به جهت آن که امروزه بر اثر ازدحام جمعیت و حرکت کُندِ اتوبوس ها ممکن است دیر وقت به مشعر الحرام برسید، توصیه مى شود نماز مغرب و عشا را در عرفات بخوانید و سپس حرکت کنید.

7 ـ از لحظات حساس در مدت فعالیت روحانیون کاروان ها، حرکت از عرفات تا منا است.

در سال هاى اخیر به سبب وجود راه هاى متعدد، نرسیدنِ به موقع تا مشعر الحرام بسیار بعید است، لیکن به جهت عدم تدبیر برخى از مدیران و روحانیون، گاهى اتفاق افتاده است که برخى از کاروان ها پس از اتمام وقتِ وقوف به مشعر رسیده اند.

باید دانست که فاصله عرفات تا مشعر الحرام در طرق متعدد از چهار تا شش کیلومتر است، بنابراین، اگر از دورترین راه هم به سمت مشعر بروید، فاصله آن بیش از شش کیلومتر نیست. پس، اگر در میان راه، دچار مشکلى شدید و نتوانستید با ماشین حرکت کنید، مى توانید پیاده به راه خود ادامه دهید تا از وقوف در مشعر باز نمانید و براى رسیدن به مشعر نیز حتماً باید تابلوهاى به رنگ بنفش که بر آن ها جمله «بدایة مزدلفه» نوشته شده پشت سر بگذارید.

8 ـ براى نیّتِ وقوف در مشعر الحرام، لازم نیست زائران هنگام طلوع فجر بیدار باشند، بلکه اگر از سر شب قصد این را داشته باشند که از طلوع فجر تا طلوع آفتاب را به قصد وقوف و به عنوان یکى از اعمال حجّ در آنجا باشند کفایت مى کند، لذا بهتر است در آغاز ورود به مشعر الحرام و استقرار حجّاج، این نکته را به آن ها توجه دهید و یادآورى کنید که از این لحظه تصمیم داشته باشید که از طلوع فجر به نیت وقوف در اینجا باشید.

پى‏نوشتها:‌

1 . پیام حج سال 1416 هـ . ق.
2 . به فتواى آیت الله بهجت، عبور حائض از قسمت هاى توسعه یافته مسجدالحرام و مسجد جایز است.
3 . به نظر برخى از دوستان روحانى، مسجد شجره خارج از حد ترخّص مدینه است.